“Dat betekent dat wij willen inzetten op vereenvoudiging van wet- en regelgeving voor mensen en bedrijven. […] op het hervormen en daarmee verbeteren van de werking van de Woo”.
Dit stond in een recente brief van de secretarissen-generaal aan informateur Sybrand van Haersma Buma. Ondanks dat het nogal cryptisch omschreven staat, lijkt het er sterk op dat de brief aanstuurt op een inperking van de Woo.
Het vertrouwen in de overheid is in de afgelopen jaren hard gedaald. En terecht; vertrouwen volgt namelijk alleen waar een overheid betrouwbaar is. De toeslagenaffaire, politiek beleid dat ingaat tegen de wet en twee gestrande kabinetten later kunnen we wel stellen dat betrouwbaarheid ver te zoeken is. Om nu een stap te maken richting meer geslotenheid zou een misstap zijn, waarmee de overheid alleen nog verder afdwaalt van de route naar het herstel van vertrouwen.
Het ministerie van Financiën liet onlangs in een haalbaarheidsstudie zien dat zoeken voor een Woo-verzoek al in 48 uur kan wanneer informatiespecialisten de juiste strategieën toepassen. De gemiddelde doorlooptijd van Woo-verzoeken zal niet onmiddellijk dalen van 188 dagen (rapport schildpaddensoep) naar 48 uur. Veel vertraging wordt namelijk onder andere opgelopen in de parafenlijn. Hierdoor ontstaat de indruk dat niet het zoeken, maar de angst voor openbaarheid het echte obstakel vormt.
Ambtenaren en bestuurders vrezen dat conceptstukken, interne twijfels of politieke afwegingen verkeerd zullen worden uitgelegd zodra ze het daglicht zien. Dat is wel wat problematisch, want hoe kan een overheid die vertrekt vanuit wantrouwen jegens openbaarheid ooit zelf het vertrouwen van burgers terugwinnen? En hoe kan een overheid die zelf haar wetten overtreedt uit angst dat een besluitvormingsproces openbaar wordt, hopen dat het wel losloopt met al dat wantrouwen van burgers?
Vanuit Open State zijn we ook voor een versimpeling van de Woo. Niet door een premature inperking, maar door het proces over te laten aan informatiespecialisten, de parafenlijn in te korten en vol in te zetten op actieve openbaarmaking. We kunnen het niet hebben over een inperking van de wet als er nog niet met overtuiging is ingezet op procesverbetering.