Open State Foundation onderzoekt al jaren hoe transparant bewindspersonen hun openbare agenda’s bijhouden. Steeds opnieuw blijkt dat deze agenda’s onvolledig en onnauwkeurig zijn, terwijl openheid over afspraken in een democratie onmisbaar is. Ook de Tweede Kamer benadrukt dit en pleit, net als Open State, voor de invoering van een lobbyregister. Het kabinet-Schoof en de minister van Binnenlandse Zaken hebben meermaals beloofd de agenda’s beter bij te houden, onder meer in een Kamerbrief van 7 maart. Om te zien of die beloftes worden waargemaakt, heeft Open State in mei en juni opnieuw onderzoek gedaan naar de agenda’s van bewindspersonen. Uit de vandaag gepresenteerde analyse van Open State Foundation blijkt echter dat de praktijk achterblijft: slechts één van de vijftien ministeries behaalt een voldoende.
Extra aandacht, toch onvoldoende
In de periode mei en juni 2025 registreerden bewindspersonen 325 externe afspraken. Daarvan was slechts 30% compleet ingevuld, met zowel een gesprekspartner als een duidelijk onderwerp. Dat percentage is weliswaar hoger dan bij het vorige onderzoek (21% in september-oktober 2024), maar blijft ver onder de maat. Juist omdat de aandacht dit voorjaar expliciet op betere naleving lag, maken de tegenvallende resultaten duidelijk dat er structurele problemen zijn.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laat zien dat het juist noteren van agenda-afspraken wel mogelijk is: 58% van de afspraken werd volledig gepubliceerd. Ex-minister Fleur Agema van VWS scoorde zelfs 90% compleetheid en is daarmee het meest transparant van alle bewindspersonen. Daartegenover staan twee ministeries die geen enkele afspraak volledig invulden: Buitenlandse Zaken en Asiel en Migratie. Ook bij andere departementen ontbreken vaak essentiële gegevens.
Duidelijk onderwerp ontbreekt
Volgens de richtlijnen moet bij de agenda-items een onderwerp/thema van de activiteit omschreven worden én een korte toelichting op de agenda-activiteit gegeven worden. Ondanks dat we hierin verbetering zien, gaat het nog vaak mis. Nog regelmatig staat in de agenda’s opgenomen dat het om een “kennismakingsgesprek” gaat.
Dit zien we bijvoorbeeld veel in de agenda van ex-minister Brekelmans, die geen één keer een onderwerp noemt. Op 8 mei staat een afspraak in zijn agenda genoteerd als: “Gesprek: minister Brekelmans heeft een kennismakingsgesprek met mevrouw Thijssen van VNO-NCW (Den Haag)”. Minister Van Weel en ex-minister Faber hebben bij geen enkele afspraak een onderwerp genoemd.
Gesprekspartner
Daarnaast wordt ook vaak de gesprekspartner niet genoemd bij naam en functie en soms zelfs helemaal niet. We hebben een soepele beoordeling toegepast op dit onderdeel, waarbij regelmatig de specifieke functie binnen de organisatie of het bedrijf ontbreekt bij het agenda-item. Volgens de richtlijnen zou dit wel moeten.
Zo staat in de agenda van minister Hermans op 20-05-2025 genoteerd: “Gesprek: over zoutwinning (via communicatietechnologie)”. Ex-staatssecretaris Jansen en ex-minister Klever hebben niet één keer de gesprekspartner (juist) genoteerd bij de externe afspraken.
Er is een lichte verbetering merkbaar sinds de vernieuwde richtlijn van 5 juni, wat erop duidt dat bewindspersonen zich inspannen om de richtlijnen na te leven.
Stakeholder traject
Vanuit Binnenlandse Zaken is er een stakeholder traject gehouden waar Open State onder andere aan heeft deelgenomen. In het stakeholder traject werd verkend aan welke eisen een lobbyregister zou moeten voldoen. In het commissiedebat in maart werd beloofd dat er na de zomer zou worden gerapporteerd. Dit werd weer bevestigd na de motie Dassen en Van Waveren over het uiterlijk 1 september 2026 een wetsvoorstel tot een lobbyregister naar Iers model in werking te laten treden.
Open State Foundation pleit al langere tijd voor de invoering van een lobbyregister. Om te laten zien dat dit haalbaar is, hebben wij binnen drie weken een werkend prototype ontwikkeld. Wij zien dan ook met belangstelling uit naar de reactie van het ministerie van Binnenlandse Zaken op de resultaten van het stakeholdertraject.
Reactie op ons onderzoek door de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Groene Groei:
EZ/KGG heeft intern om privacyredenen de keuze gemaakt om in de openbare agenda’s van de bewindspersonen alleen de functie van gesprekspartners te vermelden, niet de naam van de gesprekspartner. Na de publicatie van de nieuwe uitvoeringsrichtlijn ‘Openbare agenda bewindslieden’ (aangenomen in de Voorlichtingsraad op 5 juni 2025, gepubliceerd 13 juni 2025) waarin expliciet staat dat naam en functie van de gesprekspartner worden genoemd, heeft EZ/KGG zijn praktijk bijgesteld.