Een lobbyregister is helemaal niet moeilijk – dat was de boodschap waarmee we gisteren, 9 juli, in gesprek gingen met minister Uitermark van Binnenlandse Zaken. We hebben een werkend lobbyregister in drie weken tijd ontwikkeld bij Open State. Nadat we de demoversie van het lobbyregister presenteerden was Uitermark enthousiast. We hebben haar interesse gewekt, maar het moet nog wel door de ministerraad heen.
Openbare agenda’s: platgetreden pad
De afspraak van gisteren vond plaats nadat we samen met de afdeling communicatie van Binnenlandse Zaken zes weken de agenda van de minister hebben bekeken op compleetheid. Uitermark gaf al aan zeer competitief te zijn en graag het beste te willen scoren, maar dat mocht niet baten. Van de tien externe afspraken waren vijf afspraken volledig (volgens de richtlijnen van de overheid zelf) in de agenda opgenomen. Waar gaat het nou toch mis? vroegen wij ons af. Het antwoord: niemand is eindverantwoordelijk en houdt het overzicht. Zo verschijnen er dus nog steeds afspraken in de agenda zonder het verplichte onderwerp, ondanks richtlijnen die dat nadrukkelijk voorschrijven. Een journalist moet dan gissen waar het overleg over ging, zoals bij deze afspraak van de minister op 2 juni:
“Gesprek: informeel overleg met Sharon Dijksma en Leonard Geluk van de VNG samen met staatssecretaris Van Oostenbruggen (Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane)(Den Haag).”
Dus om nogmaals te vragen aan het kabinet of ze “misschien de agenda’s beter zouden kunnen bijhouden” is een platgetreden pad. Zou het dan toch zijn dat ons onvermoeide werk, samen met drie aangenomen Kamermoties, twee initiatiefnota’s van de Kamer, een kritisch rapport van professor Braun en brede steun in de Kamer voor een lobbyregister, een keer de doorslag geeft tot het overgaan van een lobbyregister?
Op naar een lobbyregister
Uitermark reageerde enthousiast na het zien van de demo. Tijdens de presentatie werd duidelijk hoe gebruiksvriendelijk het register is, waarmee het veelgenoemde bezwaar dat het te veel bureaucratische rompslomp zou veroorzaken, en dat het kleinere organisatie zou afschrikken, overtuigend werd weerlegd.
Het systeem legt de verantwoordelijkheid voor het correct vastleggen van afspraken mede bij de lobbyist. Die kan zich eenvoudig registreren zonder allerlei financiële documenten te hoeven aanleveren. Registratie is verplicht – zonder registratie vindt de afspraak niet plaats. De eindverantwoordelijkheid ligt bij het secretariaat van de overheidsinstelling, dat erop toeziet dat de afspraak zelf wordt opgenomen in het register. Ook hierbij biedt het systeem ondersteuning: zonder verplichte velden in te vullen zoals onderwerp en de naam van de gesprekspartner wordt de afspraak niet goedgekeurd. De afspraak van de minister van 2 juni zou in dit systeem zijn tegengehouden – zonder onderwerp of gesprekspartner komt een afspraak er niet doorheen.
De vraag is dus niet óf een lobbyregister technisch haalbaar is – dat hebben we inmiddels bewezen. De vraag is of er politieke wil komt om het ook echt te doen. Het is aan de ministerraad om te laten zien dat transparantie meer is dan een loze belofte.
We hebben het platgetreden pad inmiddels wel genoeg belopen. Hoog tijd om de afslag naar werkelijke transparantie te nemen.