De ambtseed voor rijksambtenaren is aangepast. In de nieuwe versie staat nu – onder meer – dat de rijksambtenaar belooft bij te dragen aan een open overheid. Dat is een belangrijke stap vooruit.
Deze eerste werkweek van het jaar kregen rijksambtenaren een brief met daarin de nieuwe ambtseed. Vanaf 1 januari 2025 moeten nieuwe medewerkers van de Rijksoverheid deze eed of belofte afleggen. Maar ook voor bestaande medewerkers die de (oude) ambtseed al hebben afgelegd is deze nieuwe versie van belang.
De nieuwe ambtseed legt meer nadruk op het werken voor het algemeen belang van de samenleving. Al twee jaar geleden introduceerde de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Hanke Bruins Slot de nieuwe tekst van de ambtseed. Nu is de nieuwe tekst eindelijk van kracht.
Open State Foundation en de Maatschappelijke Coalitie Over Informatie Gesproken hebben zich ingezet voor de nieuwe ambtseed. We zien namelijk dat Nederland moeite heeft met transparantie en openbaarheid. Verzoeken onder de Wet open overheid (Woo, en daarvoor de Wet openbaarheid van bestuur, Wob) worden steevast te laat beantwoord. Openbare agenda’s van bewindspersonen worden niet goed bijgehouden. Algoritmes die de overheid gebruikt worden niet geopenbaard. Het handelsregister is niet openbaar doorzoekbaar. En ga zo maar door. Het principe dat informatie van de overheid ‘open is, tenzij’ wordt onvoldoende nageleefd.
Voor het gebrek aan openheid zijn diverse oorzaken aan te wijzen. De cultuur van geslotenheid bij de overheid is daar één van. Die cultuur is natuurlijk niet met een ambtseed ineens omgeslagen. Maar het is wel een stap in de goede richting. “Ik draag bij aan een open overheid” staat er nu expliciet. Dat is een duidelijk signaal. We hopen dat dit gaat werken, dat de top (politici, topambtenaren, juristen) zich ook aangesproken voelt, en dat de Rijksoverheid werk gaat maken van de praktische vertaling van deze ambtseed in de dagelijkse praktijk van het openbaar bestuur. Wij blijven graag meedenken.
Nieuwe tekst ambtseed rijksambtenaren (onderstreping toegevoegd):
Ik zweer/verklaar dat ik dit ambt op een eerlijke manier heb gekregen. Dat betekent:
Ik heb voor dit ambt gekozen. Ik ben niet omgekocht en heb ook niemand omgekocht. Niet met giften en niet met beloftes.
Ik heb eerlijke informatie gegeven en heb niets verzwegen wat voor dit ambt van belang kan zijn.
Ik zweer/beloof de Koning en de Grondwet trouw te zijn en Nederland als goed ambtenaar te dienen. Dat betekent:
Ik werk in het algemeen belang voor onze samenleving en zet mij daar volledig voor in.
Ik werk integer en behandel iedereen rechtvaardig, gelijkwaardig en met respect.
Ik ga zorgvuldig om met informatie. Ik draag bij aan een open overheid en weet ook dat ik vertrouwelijke informatie geheim moet houden.
Ik gedraag mij volgens onze wetten, het recht en de gedragsregels die verder voor mij gelden.