Alle sms’jes en appjes van bewindspersonen en topambtenaren moeten voortaan bewaard worden, zo luidt het eerste advies van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI). Vanochtend overhandigde het Adviescollege het rapport ‘Kan dit weg? Nee’ aan minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Bruins Slot.
De minister en de staatssecretaris van Digitalisering en Koninkrijksrelaties hebben in augustus 2022 een adviesaanvraag ingediend bij het ACOI over het bewaren van sms-berichten, nadat eerder dat jaar aan het licht kwam dat premier Rutte eigenhandig sms’jes van zijn telefoon wiste.
Ook al handelde de premier destijds volgens het rijksbeleid, het ACOI stelt dat dit nooit had mogen gebeuren. Iedereen moet kunnen zien welke afwegingen de overheid maakt in het maken en uitvoeren van beleid, en omdat sms’jes en appjes een belangrijke vorm van communicatie zijn binnen de overheid, moeten ook deze goed bewaard worden. Tot nu toe lag die verantwoordelijkheid bij bestuurders: bij elk berichtje moesten ze zelf de afweging maken of het bewaard moest worden of niet.
Volgens het ACOI moet daar verandering in komen. Het adviseert dat alle werkgerelateerde chatberichten van bewindslieden, bestuurders en de ambtelijke top gearchiveerd moeten worden. Overige overheidsmedewerkers hoeven hun chatberichten niet te bewaren. Het archiveren van sms’jes en appjes moet niet langer handmatig gebeuren, maar er moet een structurele oplossing komen waarbij berichten “als geheel en zoveel mogelijk geautomatiseerd” bewaard kunnen worden.
Om dit voor elkaar te krijgen moeten overheden hun selectielijsten aanpassen, die regelen welke categorieën documenten bewaard worden en voor hoelang. Het ACOI adviseert om chatberichten van bewindslieden en bestuurders blijvend te bewaren, en die van de ambtelijke top tijdelijk op te slaan, bijvoorbeeld vijf tot tien jaar. Ook wordt in het advies benadrukt dat het scheiden van werkgerelateerde communicatie en privéberichten belangrijk is om het advies uit te voeren. Het ACOI spoort het kabinet aan om in 2024 het advies doorgevoerd te hebben.
Het advies formuleert niet alleen nieuw rijksbeleid voor het bewaren van chatberichten. Tijdens de aanbieding van het advies pleitte voorzitter van het ACOI Ineke van Gent voor een andere houding tegenover het bewaren van informatie: “het is geen corvee, het is chefsache”.
Dit eerste advies is een belangrijke stap in de richting van een goed georganiseerde informatiehuishouding. Bij goede implementatie zal het de openheid bij de overheid bevorderen. De minister wordt geacht binnen drie maanden namens het kabinet reactie te geven op het advies. Na de overhandiging onderstreepte de minister nog eens het belang van het goed bewaren van overheidsinformatie, maar het is nu afwachten in hoeverre het advies wordt overgenomen.