Het World Economic Forum dat vorige week in Davos plaatsvond, geldt als het ultieme lobby-evenement waar politiek, bedrijfsleven en belangenorganisaties elkaar treffen. Ons Kabinet stuurde ook een zware delegatie, maar ondanks beloften van openheid is er geen volledige transparantie over met wie en waarover de ministers daar spraken. Het World Economic Forum ontbreekt zelfs geheel in de agenda’s van de ministers Ollongren en Van Gennip, terwijl zij de Tweede Kamer onlangs nog beloofden hun openbare agenda goed bij te zullen houden.
Openbare agenda’s bewindspersonen
Sinds 2017 zijn Nederlandse ministers verplicht hun afspraken te vermelden in openbare agenda’s om daarmee lobby beter inzichtelijk te maken. In diverse andere Europese landen is het gebruikelijk dat de afspraken van bewindslieden openbaar zijn. Eerder tikte de anti-corruptie waakhond van de Raad van Europa GRECO Nederland op de vingers voor gebrek aan openheid en regelgeving rondom lobby. Onderzoek van Open State Foundation in 2021 wees uit dat de agenda’s slecht worden bijgehouden en dat de toegang tot bewindspersonen niet evenwichtig is. Ook ontwikkelden we de online-tool OpenLobby.nl die iedereen in staat stelt de externe contacten van bewindspersonen te analyseren.
Naar aanleiding van ons onderzoek dienden de Kamerleden Sneller en Bromet een motie in en beloofde het Kabinet beterschap. De Voorlichtingsraad introduceerde met input van Open State Foundation de notitie ‘Openbare agenda’s bewindspersonen’ die in het constituerend beraad van het nieuwe Kabinet Rutte IV afgelopen januari is besproken. Vervolgonderzoek van Open State Foundation eind februari wees uit dat slechts 14% van de gemelde afspraken voldeed aan de notitie en veel afspraken niet eens werden opgenomen in de openbare agenda. Op Kamervragen van Sneller en Bromet beloofden alle bewindspersonen beterschap.
World Economic Forum (WEF) in Davos
Voor zover bekend namen aan het World Economic Forum in het Zwitserse Davos (22 – 26 mei) de volgende Nederlandse bewindspersonen deel: minister-president Rutte, minister Kaag van Financiën, minister Ollongren van Defensie, minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat.
De openbare agenda’s van de bewindspersonen geven echter een ander, niet compleet beeld: alleen Rutte, Kaag, Schreinemacher en Heijnen worden genoemd; in de openbare agenda’s van Ollongren en Van Gennip is niets te vinden over het WEF.
Bilateraaltjes
Tijdens het World Economic Forum vinden veel bilaterale gesprekken plaats – deels in de wandelgangen en deels gepland. Van deze gesprekken is helemaal niets terug te vinden. Het valt te begrijpen dat niet iedere korte ongeplande ontmoeting of praatje de weg naar de agenda’s vindt. Maar de geplande of georganiseerde bilaterale gesprekken zouden wel openbaar en transparant moeten zijn, net als gesprekken die in Nederland plaatsvinden. Iedere burger moet kunnen weten welke CEO zijn of haar belangen bij onze bewindspersonen inbrengt. Dit is onderdeel van de beloofde nieuwe bestuurscultuur en draagt bij aan het terugwinnen van het vertrouwen in de politiek.
Het goed bijhouden van lobbygesprekken zou ook volledig in lijn zijn met de initiatiefnota van de Kamerleden Dassen en Omtzigt, die zij onlangs aan de Kamer stuurden.
Oproep
Open State Foundation roept het Kabinet op van (lobby)transparantie een prioriteit te maken, de eigen beloftes op dit gebied na te komen en de notitie ‘Openbare agenda’s bewindspersonen’ te volgen. Het openbaar maken van de geplande bilaterale gesprekken tijdens het afgelopen WEF zou een mooie concrete stap zijn. Ook ondersteunen wij de initiatiefnota Dassen/Omtzigt.