Alweer ministerieel bezoek! Na vorige maand met Franc Weerwind, de minister van Rechtsbescherming, te hebben gesproken over de noodzaak van transparante rechtspraak en betere informatie-uitwisseling, was vandaag de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Hanke Bruins Slot, op werkbezoek bij Open State Foundation. Wij vertelden over de missie en het werk van Open State – met een presentatie die telkens overging in dialoog. De minister deelde onze zorgen op het gebied van openheid, stelde veel vragen en maakte fanatiek aantekeningen.
We spraken met haar over het democratisch belang van open verkiezingen, deelden onze zorgen rondom de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en de nieuwe Wet open overheid (Woo), en legden uit waarom we ons hard maken voor transparante lobby. Op deze terreinen hadden we – zoals je van ons mag verwachten – een aantal adviezen voor de minister.
Verkiezingen
- Blijf de samenwerking tussen BZK en Open State voor WaarIsMijnStemlokaal.nl voortzetten en verder vormgeven.
- Zorg ervoor dat de kieswet uitgebreid wordt met de verplichte publicatie van de gegevens van stembureaus, kandidaten en uitslagen als open data. Dat wil zeggen: verplicht centrale, tijdige en herbruikbare publicatie.
Dit vond minister Bruins Slot belangrijk: haar eigen stemlokaal had ze ook via onze site gevonden, en volgens haar is het van grote toegevoegde waarde dat het platform ook informatie over toegankelijkheid van stembureaus omvat, waarop gefilterd kan worden.
Wettelijke verankering is inderdaad een effectief middel, stelt de minister. Maar het is minstens net zo belangrijk om overheden te overtuigen en ondersteunen. Er is namelijk geen enkele gemeente of overheidsmedewerker die toegankelijke, goed georganiseerde en transparante verkiezingen niet belangrijk vindt.
Wob-Woo
- Kies voor een radicale aanpak met: een mentaliteit van ‘open, tenzij’, openheid als politieke prioriteit, meer politieke moed, een ‘binnen = buiten’ informatiehuishouding en een effectief Woo-adviescollege.
- Ontwikkel een Wob-dashboard voor de Kamer – met ons!
De minister was heel geïnteresseerd in onze kijk op de Wob-problematiek; waarom duurt beantwoording van een verzoek gemiddeld 161 dagen (terwijl 28 dagen de wettelijke termijn is)? We bespraken zowel de heersende cultuur, als de gebrekkige informatiehuishouding die hieraan bijdragen.
Waarom niet geautomatiseerd bijhouden hoe lang overheidsorganisaties doen over het afhandelen van Wob-verzoeken? Niet alleen voor de burger en de journalist, maar ook zodat overheden zelf zicht hebben op hun voortgang naar de wettelijke termijn van 28 dagen. We hopen dat minister Bruins Slot dit dashboard in overweging neemt.
Lobby
- Creëer meer aandacht voor het bijhouden van agenda’s van bewindspersonen.
- Maak werk van de aanscherping van het ‘Integriteitsbeleid gewezen bewindspersonen’ – wij denken natuurlijk graag mee.
Toen ze onze OpenLobby-tool uitprobeerde en erachter kwam dat er in de maand mei slechts één van haar afspraken was geregistreerd werd door de minister direct een notitie gemaakt voor de volgende meeting met de communicatieafdeling. Bruins Slot zorgt er in ieder geval voor dat ook de onderwerpen van haar afspraken vermeld worden, en hoewel er volgens haar wel meer aandacht voor is binnen de overheid, erkent ze dat nog steeds maar klein deel van de (lobby-)afspraken openbaar is.
Dit is een prioriteit van de minister, maar ze gaf tegelijkertijd in alle openheid aan dat dit niet binnen een half jaar is geregeld. Wij maakten de afspraak dat wij een ander woord gaan bedenken voor (Open) Draaideur en dat zij de GRECO-aanbevelingen in regelgeving gaat omzetten – waarbij ze ook aandacht heeft voor de rol van de Kamer zelf.
Co-creatie Open Overheid
Een ander onderwerp van gesprek was de samenwerking tussen overheid en maatschappelijke organisaties. Open State werkt samen met het ministerie van BZK om de commitments van het Actieplan Open Overheid vorm te geven en uit te voeren. Die vormgeving gaat volgens het Open Government Partnership-model van co-creatie. Maar vanuit het Open Government Partnership klinkt ook de oproep de NGO’s financieel te ondersteunen bij die taak. Het ondersteunen van gefundeerd kritisch meekijken vanuit de maatschappij kwam eerder naar voren bij de afgelopen begrotingsbehandeling BZK. De minister zegde nu toe hier goed naar te willen kijken.
Witboek Open Overheid
Aan het begin van het bezoek overhandigden wij aan minister Bruins Slot het eerste exemplaar van ons Witboek Open Overheid, dat we het afgelopen halfjaar geschreven en samengesteld hebben. Het Witboek staat vol met verhalen, interviews, cijfers, visualisaties en voorbeelden waarmee we laten zien wat er zo mooi is aan open data – en wat daar allemaal mee kan.
Zo hebben we datajournalisten geïnterviewd, maar ook de digitale minister van Taiwan over haar radicale openheidsbeleid en wethouder Meliani van de gemeente Amsterdam over hun algoritmeregister.
Sommige verhalen gaan over Nederlandse data. Van stikstofdata tot verkiezingsuitslagen tot de data achter het succes van Buienradar. Maar we kijken in het Witboek ook naar het buitenland. Bijvoorbeeld naar Noorwegen waar alle informatieverzoeken binnen drie dagen beantwoord worden – op straffe van een klacht bij de koning. Of naar de manieren waarop wereldwijd data ingezet wordt om natuurrampen, pandemieën en andere crises aan te pakken.
We hopen dat we met dit Witboek en met het werkbezoek minister Bruins Slot hebben kunnen inspireren!