De Rechtbank van Den Haag heeft op donderdag 18 maart 2021 in de rechtszaak van Privacy First tegen de Nederlandse staat geoordeeld dat er geen verbod komt op het UBO-register. Privacy First had de rechter gevraagd de registratie van ‘ultimate beneficial owners’, de uiteindelijke belanghebbende van bedrijven te stoppen. Dit omdat het volgens deze organisatie een te grote inbreuk zou zijn op de persoonlijke levenssfeer van mensen.
Vorig jaar trad de vernieuwde Europese anti-witwasrichtlijn (AMLD5) in werking. Deze richtlijn is ingericht om bestaande anti-witwas en anti-terrorismefinanciering regels uit te bouwen en aan te scherpen. Europese lidstaten zijn hierin verplicht een publiek UBO-register in te richten dat inzicht moet bieden in de personen die bij bedrijven achter de schermen de touwtjes in handen hebben. Een (volledig openbaar) UBO-register maakt het moeilijker voor kwaadwillenden om zich achter schimmige bedrijfsconstructies te verstoppen en biedt o.a. onderzoeksjournalisten de mogelijkheid deze boven tafel te krijgen. Goede voorbeelden hiervan zijn de Panama-Papers, Open-Lux papers en het onderzoek naar zorgcowboys in Nederland van Pointer en Follow the Money.
Privacy First sleepte in een kort geding de Nederlandse staat voor de rechter en eiste om directe stopzetting van registratie. Daarnaast pleitte Privacy First ervoor om deze zaak voor te leggen aan het Europese Hof voor Justitie om zo versneld uitspraak te krijgen over de rechtmatigheid van dit register. De Nederlandse rechter oordeelde dat er geen mogelijkheden zijn om de Europese wetgeving (AMLD5) waar het UBO-register onderdeel van is, op te schorten. Ook wees de rechter het verzoek af om deze zaak voor te leggen aan het Europese Hof. Dit omdat er al uit een soortgelijke zaak uit Luxemburg dezelfde vraag bij het hof heeft neergelegd en een nieuwe Nederlandse zaak niets toevoegt.
Vanuit de Open State Foundation zetten we ons in om dit UBO-register volledig openbaar te maken. In Nederland is dit namelijk nog niet het geval – de Kamer van Koophandel die het UBO-register beheert sluit deze namelijk af. Toegang tot deze data is enkel mogelijk na registratie en betaling. Daarnaast is het enkel mogelijk om op bedrijfsnaam te zoeken met uitsluitend individuele zoekacties. Dit maakt het onmogelijk voor journalisten, ondernemers en organisaties te zoeken op personen en patronen door middel van data-analyse.
Lees hier meer over waarom een beperkt toegankelijk UBO-register zowel een gemist kans als een kwalijke zaak is.