Nu het OpenLux-schandaal zich ontvouwt, hebben vooraanstaande organisaties op het gebied van transparantie, corruptiebestrijding en open data deze week hun oproep aan de Europese Commissie en de nationale regeringen herhaald UBO-registers open te stellen. Deze registers bevatten gegevens van hoge kwaliteit die corruptie, fraude, belastingontduiking en georganiseerde misdaad kunnen voorkomen.
Op 9 december 2020, de internationale dag tegen corruptie, hebben meer dan 100 organisaties uit heel Europa bij de Europese Commissie aangedrongen om te zorgen voor de volledige publicatie van vennootschapsregisters en bedrijfseigendom als open gegevens, in het kader van de Richtlijn Open Gegevens van 2019.
Op 11 januari 2021 lichtte Vera Jourová, vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie, en Thierry Breton, commissaris voor Interne markt in een antwoord toe dat deze kwestie nog steeds in overweging werd genomen. De reden hiervoor zijn de twee genoemde obstakels die volledig open bedrijfsgegevens met zich meebrengen: de feitelijke kosten van het openbaar maken van de gegevens (1) en de overweging van de bescherming van persoonsgegevens voor bedrijfseigenaren (2).
“OpenLux heeft eens te meer aangetoond hoe verkeerd deze argumenten zijn: we moeten de namen van de eigenaars van bedrijven kennen om een andere enorme kostenpost aan te pakken, namelijk die van corruptie en criminaliteit voor de samenleving. Deze laatste kosten lopen in de vele miljoenen, en overtreffen ruimschoots de kosten van het verzamelen, controleren en vrijgeven van deze gegevens,” aldus Helen Darbishire, uitvoerend directeur van Access Info, een van de ondertekenaars van de brief.
In de brief van de commissarissen Jourová en Breton wordt specifiek vermeld dat de voordelen onder meer bestaan in “misdaadbestrijding, grotere betrokkenheid van het publiek en een beter begrip van economische processen”. Andere voordelen komen ten goede aan de financiële sector, waaronder bedrijfsanalysediensten en het vergemakkelijken van de toegang tot financiering voor het mkb.
“OpenLux is het zoveelste bewijs van de desastreuze gevolgen van geheimhouding voor de samenleving. Er is al meer dan 11 biljoen dollar uitgegeven door regeringen over de hele wereld om dringend te reageren op de COVID-19 pandemie, en betrouwbare informatie over wie anonieme bedrijven controleert is van centraal belang om te identificeren waar dit geld naartoe gaat en om financieel wanbeheer, fraude en corruptie te voorkomen”, aldus Laure Brillaud, Senior Policy Officer, Transparency International EU.
Drew Sullivan, redacteur en uitgever van het Organized Crime and Corruption Reporting Project, benadrukte het belang van de open bedrijfsgegevens voor onderzoeksjournalisten: “Het plan van de EU om de Open Data Richtlijn af te zwakken is een geschenk voor de georganiseerde misdaad en corrupte actoren. Halfslachtige transparantie laat mazen in de wet open die zwart geld uitnodigen in je systeem, de democratie ondermijnen en uiteindelijk de plutocratie bevorderen. Als Europese richtlijn heb je een keiharde norm nodig die als fundament voor de democratie kan dienen.”
“Hoogwaardige en gemakkelijk toegankelijke informatie over bedrijfseigendom is essentieel om een goede due diligence uit te voeren op potentiële frauduleuze of valse bedrijven, en is daarom essentieel voor zowel overheden als andere bedrijven die actief zijn in de Europese ruimte,” aldus Robin Hodess, directeur Governance & Transparency bij The B Team.
Emily Wigens, EU-directeur van The ONE Campaign, voegde daaraan toe: “Ontwikkelingslanden verliezen elk jaar meer dan 1 biljoen dollar als gevolg van geheimhouding en duistere deals. Het publiek, met inbegrip van journalisten en maatschappelijke organisaties, speelt een cruciale rol bij het aan het licht brengen van corruptie en slechte deals, dus moet het volledige toegang hebben tot open gegevens over bedrijfseigendom, willen de vennootschapsregisters van de EU effectief zijn.”
“We zien dat de meeste grote gevallen van fraude, corruptie en belastingontduiking aan het licht worden gebracht door journalisten en maatschappelijke organisaties. Onbeperkte toegang tot deze gegevens is essentieel voor deze organisaties om hun rol te kunnen spelen,” aldus Serv Wiemers, directeur Open State Foundation.
Er is al gedeeltelijke vooruitgang geboekt in de richting van dit doel, volgens Jesse Renema Senior Project Lead van de Open State Foundation: “We zijn halverwege, aangezien de vijfde anti-witwasrichtlijn van de Europese Unie (AMLD5), al open registers van uiteindelijke begunstigden van bedrijven vereist. Om het corruptiebestrijdingspakket te voltooien, is het van essentieel belang dat wij ons ertoe verbinden de vennootschapsregisters volledig open te stellen.”
Thom Townsend, uitvoerend directeur van Open Ownership, uitte de bezorgdheid dat het openstellen van bedrijfsgegevens kosten met zich mee zal brengen voor nationale vennootschapsregisters: “Het is duidelijk dat de kosten van het openbaar maken van deze essentiële informatie minimaal zijn in vergelijking met de aanzienlijke economische besparingen en de onschatbare maatschappelijke voordelen die voortvloeien uit het voorkomen van fraude en corruptie.”
Chris Taggart, van het bedrijf OpenCorporates, voegde daaraan toe: “Deze gegevens zijn essentieel voor ondernemers in heel Europa. Als het een serieuze missie is van de EU om open data voor ondernemerschap te ondersteunen, moeten ze beginnen met essentiële datasets zoals bedrijfsregisters. In een financiële crisis en met het risico van toenemende werkloosheid is het zaak de beloften van de digitale strategie van de EU na te komen en deze gegevens open te houden.”
De ondertekenaars van de brief vragen dat de volgende informatie over bedrijfsstructuur en -eigendom het absolute minimum is dat openbaar moet worden gemaakt op grond van de richtlijn open gegevens:
- Naam van de eigenaar van het bedrijf;
- Geboortemaand en -jaar;
- Nationaliteit;
- Identificatiecode van de eigenaar;
- Namen van aandeelhouders;
- Land van verblijf van de aandeelhouders/eigenaars;
- De insolventiestatus van de onderneming;
- Alle actualiseringen van de ingediende informatie, met daarin inbegrepen de datum van de meest recente actualisering.
Zij merken op dat in het Verenigd Koninkrijk en Denemarken reeds normen zijn vastgesteld, waarbij de informatie in deze vennootschapsregisters als open gegevens beschikbaar is.
De brief eindigt met een pleidooi gericht aan de Europese Commissie en de lidstaten om bij de uitvoering van de Richtlijn Open Gegevens de volledige publicatie van vennootschappen en informatie over bedrijfseigendom als hoogwaardige dataset te garanderen. Dit moet worden gedaan onder een echt open licentie zonder aanvullende beperkingen: “Alles minder dan volledige publicatie zou uiteindelijk een omgeving in de hand werken waarin corruptie kan blijven bestaan. Dit is het moment voor meer transparantie en verantwoordingsplicht, niet voor minder.”