In de dagen na de Europese Parlementsverkiezingen van 23 mei hebben ruim 300 gemeenten hun lokale uitslagen per stembureau gepubliceerd als open data op de eigen website. Dat blijkt uit een rondgang door Open State Foundation.
Dat is veel meer dan de 85 gemeenten die na de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen in maart van dit jaar gehoor gaven aan het dringende verzoek van minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken om de uitslagen in open dataformaat te publiceren. Uit onderzoek dat Open State na die verkiezingen samen met de Volkskrant en KRO-NCRV’s Pointer uitvoerde, bleek toen dat veel gemeenten de uitslagen helemaal niet op die manier publiceerden, anderen zetten alleen scans online.
Nu hebben dus heel veel meer gemeenten gehoor gegeven aan de oproep van de minister. (Zie ook de kaart hieronder.) Open State vond na ruim een week op 311 van de 355 gemeentelijke websites de EP-verkiezingsuitslagen per stembureau als open data. Dat is met bijna 88 procent een verdriedubbeling ten opzichte van maart. Na een belronde door journalisten van dataplatform Pointer kwamen daar nog enkele tientallen gemeenten bij. Afgelopen dinsdag heeft de Kiesraad alle uitslagen ook zelf gepubliceerd op data.overheid.nl. “De EML-bestanden kwamen dit keer een heel stuk sneller bij ons binnen”, laat de Kiesraad desgevraagd weten.
Wettelijke verplichting
Open State pleit al langer voor een wettelijke verplichting voor gemeenten om verkiezingsuitslagen op stembureauniveau op een centrale plek en als open data beschikbaar te stellen in één formaat. Alleen dan kunnen journalisten en burgers, maar ook campagneteams en maatschappelijke organisaties, via eigen analyses goed inzage krijgen in de verkiezingsuitslagen op buurtniveau.
In antwoord op Kamervragen na de eerdere publicaties van Open State, de Volkskrant en Pointer zei minister Ollongren na de Europese Verkiezingen strenger te zullen toezien op het correct openbaar maken van de uitslagen per stembus. Veruit de meeste gemeenten voldeden overigens – na beide recente verkiezingen – aan de wettelijke eis tot het publiceren van de processen verbaal in (vaak ingescande en sowieso niet machineleesbare) pdf, maar de minister dringt ook aan op het delen van de uitslagen als open data.
“Transparantie en controleerbaarheid van de uitslagberekening zijn van essentieel belang om vertrouwen te kunnen hebben (en te houden) in de uitslag van de verkiezingen”, aldus de Ollongren. De minister wil het publiceren van verkiezingsuitslagen in opendataformaat bovendien vastleggen in een wetsvoorstel dat naar verwachting eind 2019 naar de Kamer gaat.