Vandaag lanceert Open State Foundation een nieuwe versie van Subsidietrekker.nl, een tool waarmee 162.179 subsidies van 206 overheden naar 58.432 ontvangers doorzoekbaar zijn. In Subsidietrekker.nl vind je openbare subsidie-informatie van alle ministeries, 12 provincies en 89 gemeenten.
Het is nog steeds tijdrovend om inzicht te krijgen in verstrekte subsidies door overheden. Hoewel jaarlijks van alle ministeries subsidieoverzichten worden gepubliceerd in een open formaat, is van alle gemeenten alleen Den Haag die actief open datasets met subsidiegegevens publiceert en vindbaar maakt via data.overheid.nl. Op decentraal niveau komen subsidieoverzichten alleen beschikbaar na herhaald verzoek.
De enkelvoudige decentrale datalijst
Omdat het handmatig uitvragen van decentrale overheidsinformatie tijdrovend is zowel voor een hergebruiker als voor ambtenaren, pleit Open State Foundation voor een zogenoemde ‘enkelvoudige decentrale datalijst’. Dit is een lijst die de rijksoverheid in samenspraak met medeoverheden en anderen zou kunnen opstellen met datasets waarover elke decentrale overheid beschikt en die gestructureerd en volgens een eenduidige standaard duurzaam centraal ontsloten zouden kunnen worden. Open subsidie registers zijn een voorbeeld van zo’n dataset.
Onderzoek gemeenten
In Subsidietrekker.nl kun je 37.008 subsidies van 89 gemeenten vinden. Van slechts 7 gemeenten hebben we data over alle drie de jaren (2013-2015). Dat is de reden waarom Open State Foundation het afgelopen jaar bij 100 gemeenten heeft onderzocht op welke manier gemeenten reageren op een informatieverzoek over subsidieregisters en open data.
Slechts 44 van 100 gemeenten stelden, na herhaald verzoek, data van subsidieregisters beschikbaar. Bij 13% van de gemeenten was het niet mogelijk het verzoek electronisch te doen. Na gemiddeld 10 dagen kwam de eerste reactie op een verzoek. Van 6 gemeenten hebben we helemaal geen reactie ontvangen. De 44 gemeenten die uiteindelijk data beschikbaar stelden hadden daarvoor 4 contact momenten en gemiddeld 12 werkdagen nodig. Van de gemeenten met een online subsidieregister hadden bijna alle gemeenten de data als PDF-bestand en niet in een open machine-leesbaar formaat online. Den Haag is de enige gemeente die meerdere jaren (2012, 2013, 2014 en 2015) subsidiedata in een open formaat heeft gemeld bij het rijksportaal data.overheid.nl. Utrecht meldde alleen subsidiedata over 2014 en de gemeente Schiedam meldde twee PDF-bestanden.
Niet de grootte maar de politieke samenstelling is van invloed
Uit een afstudeeronderzoek van Timo Vosse-Giele bij Open State Foundation blijkt dat niet de grootte maar de politieke samenstelling van invloed is op de bereidheid van gemeenten subsidie-gegevens als open data te verstrekken. Gemeenten met in de gemeenteraad politieke partijen die zowel op landelijk als lokaal niveau aandacht vragen voor transparantie en open data zijn eerder geneigd data te verstrekken dan bij gemeenten waar deze partijen geen grote rol spelen. D66 en Groenlinks kwamen daarbij als partijen die in verschillende combinaties met andere partijen de meeste moties hebben ingediend voor openbare, digitale (subsidie-)registers en gerelateerde initiatieven. Een samenvatting (PDF) van het afstudeeronderzoek van Vosse-Giele is hier te vinden.
Naar een standaard voor subsidieregisters
De meeste subsidieregisters verschillen niet alleen in formaat maar ook qua informatie van elkaar. Het gebrek aan een standaard is een grote belemmering voor het hergebruik van deze data. Wel kan uit de data eenvoudig de volgende standaard worden opgemaakt:
Instelling Organisatie |
Ontvanger / Aanvrager |
KvK nummer |
Beleidsdoel / Programma |
Project / Omschrijving |
ECL / FCL |
Subsidiesoort |
Verleend / Vastgesteld bedrag |
Jaar |
Een groot gemis bij huidige subsidieregisters is een unieke identifier voor ontvangers. Per overheid worden de namen van dezelfde ontvangers vaak anders geschreven. Omdat de meeste ontvangers ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel is het van belang dat bij subsidiedata in ieder geval het KvK-nummer van ontvangers worden vermeld. Om subsidie informatie te koppelen aan overheidsuitgaven is het van belang dat beleidsartikelen, beleidsdoelen en/of programmalijn worden vermeld. Bijna alle subsidieregisters die online te vinden zijn, zijn gepubliceerd als PDF-bestand (maar meestal met als bron een Excel-bestand). Om subsidiegegevens om te zetten naar goed uitleesbare bestanden, is het van belang dat de tabulaire data ongeformatteerd gepubliceerd wordt in een open formaat (CSV/JSON).
{
"instelling/organisatie":"overheid",
"ontvanger-aanvrager":"organisatienaam",
"kvk-nummer":"xxxxxxxx",
"beleidsdoel-programma":"beleid",
"project-omschrijving":"activiteit",
"ecl":"xxxxx",
"fcl":"xxxxxxxx",
"subsidiesoort":"waarderingssubsidie/budgetsubsidie/structureel/incidenteel",
"verleend-vastgesteld bedrag":"xxxxxxx",
"jaar":"20xx"
}
Open State Foundation zal de komende tijd aandacht blijven vragen voor de totstandkoming van een enkelvoudige decentrale datalijst. Een lijst met alle data die decentrale overheden moeten aanleveren aan de centrale overheid. Een dergelijke lijst maakt het gestandaardiseerd ontsluiten van lokale overheidsdata mogelijk. Daarnaast kan zo’n lijst jaarlijks worden gewijzigd en verrijkt worden met nieuwe datasets. Dit maakt het digitaal beschikbaar stellen niet alleen eenvoudiger maar bespaart tegelijkertijd enorme kosten en verbetert de herbruikbaarheid.
