Onlangs stemde een meerderheid van de Tweede Kamer voor een motie die Minister Kamp verzoekt om onderzoek te doen naar het ontsluiten van het handelsregister als open data. Wij hebben alvast vijf tips voor onderzoekers die het onderzoek straks moeten doen.
Daar stond ze. Axelle Lemaire, de Franse staatssecretaris voor de Digitale Economie. Ze had een aantal startups uitgenodigd op haar ministerie om te praten over digitale strategie en open data. Te midden van deze ondernemers, die een pleidooi hielden voor toegang tot publieke data voor marktwerking, kondigde Lemaire aan dat het Franse handelsregister voor 1 januari 2017 volledig open gaat.
Nederland loopt op dit gebied ver achter. Ook in het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Noorwegen en bij onze zuiderburen is het handelsregister toegankelijk als open data. Buiten Europa loopt Nieuw Zeeland voorop.
Dat is niet vreemd. Immers, ervaringen in het buitenland laten zien dat het open en vrij toegankelijk maken van het handelsregister goed is voor de economie, handel en innovatie. Handelsregisters die gegevens als open data ontsluiten kosten belastingbetalers, de overheid en ondernemers veel minder dan gesloten registers, zoals het handelsregister dat in Nederland wordt beheerd door de Kamer van Koophandel.
Onlangs stemde een ruime meerderheid van de Tweede Kamer, tegen de zin van minister van Economische Zaken, Henk Kamp, voor een motie die de minister oproept onderzoek te doen naar het vrij beschikbaar stellen van het Nederlandse handelsregister als open data. Volgens de motie, die steun kreeg van coalitiepartijen VVD en PvdA, dient Kamp de Kamer in het voorjaar van 2016 te informeren over het onderzoek.
Tip 1: Wat kost een gesloten handelsregister de BV Nederland?
Onderzoekers die straks in opdracht van Henk Kamp te werk moeten gaan, moeten zich niet blindstaren op hoeveel het uitbuiten van het handels-register de Kamer van Koophandel zelf oplevert maar wat een gesloten handelsregister de BV Nederland aan inkomsten derving kost. Volgens de minister van Economische Zaken verdient de Kamer van Koophandel met het handelsregister zo’n 40 à 50 miljoen per jaar. Dit wordt betaald door iedereen die toegang wil tot de data uit dit ‘openbare’ register.
Dit is een absurd hoog bedrag. In het laatste jaar voordat het Britse Companies House open ging, haalde dat register zo’n 7,5 miljoen euro per jaar op. En zoals Tim Moss, de baas van Companies House aankondigde geven ze dat bedrag met het open register terug aan de samenleving.
Bovendien betalen we met z’n allen niet alleen via de belasting het bulk bedrag dat de Kamer van Koophandel van het Ministerie van Economische Zaken krijgt voor de uitvoering van deze wettelijke taak maar ook wordt uit het Gemeentefonds meebetaald aan het handelsregister.
Tip 2: De Kamer van Koophandel heeft al een API
Onderzoekers hoeven niet meer te onderzoeken of het handelsregister open moet maar kunnen beter kijken naar de manier waarop het handelsregister beschikbaar moet worden gesteld. Al op menig bijeenkomst hebben medewerkers van de Kamer van Koophandel laten zien hoe dat eruit ziet. Developers mochten er dan even aan ruiken maar al snel werd dan de deur weer dicht gedaan zodra zij die medewerkers met voldoende ideeën hadden geïnspireerd.
Onderzoekers die straks in opdracht van Henk Kamp te werk moeten gaan, hoeven niet naar Abbey Orchard Street in Westminster waar het hoofdkantoor van Companies House staat. Ze kunnen beter op de beta site van dat register kijken. Daar kunnen ze zien wat er nu al mogelijk is in het Verenigd Koninkrijk. Wat dacht je van bulk downloads in csv of XBRL? Toegang tot een API? Gewoon real-time toegang tot betrouwbare overheidsdata, via een gestandaardiseerde interface. Dit is waar registers voor zijn bedoeld.
Tip 3: Luister naar de mening van anderen
Eerder al was de Algemene Rekenkamer van mening dat er geen helder inzicht is in de kosten en baten van deze basisregistratie, dat de kosten en baten niet evenwichtig over verschillende stakeholders is verdeeld en dat het hanteren van tarieven voor het afnemen van gegevens uit de basisregistraties onnodig drempels opwerpt voor het (her)gebruik van deze gegevens.
Ook Bas Eenhoorn, die als digicommissaris de digitale vernieuwingen binnen de centrale en decentrale overheid aanjaagt, wil naar een echt open handelsregister. Dat zei hij onlangs in een interview in Het Financieele Dagblad.
En zzp-ers? Onlangs deed POOQ, een matchsite voor zzp’ers en opdrachtgevers, onder zijn 16.000 leden onderzoek naar de Kamer van Koophandel. Centraal bij dat onderzoek stond de waardering van de dienstverlening van de KvK en de openstelling van het handelsregister. Dat 81% van de ondervraagden vóór openstelling van het handelsregister is, was geen grote verrassing. Zorgwekkend is echter dat maar liefst 38% van de ondervraagden vindt dat de KvK geen toegevoegde waarde heeft en de organisatie vooral ziet als een vervelende kostenpost. Kosten bij inschrijving en het raadplegen van het handelsregister worden aangegeven als groot irritatiepunt.
Tip 4: Kijk eens naar de landen om ons heen
Een gedegen onderzoek kijkt uiteraard naar hoe onze buren het doen. Het was David Cameron, overigens geen onbekende van minister Kamp, die al vrij snel door had dat een open handelsregister veel meer oplevert dan een gesloten. Ook heeft hij ervoor gezorgd dat data over uiteindelijke gerechtigden van bedrijven werd ontsloten.
In Frankrijk stemde vorig jaar het Franse parlement voor artikel 19 van wat later de Macron-wet (naar de Franse minister van Economische Zaken, Emmanuel Macron) werd genoemd. Artikel 19 bepaalt dat informatie van InfoGreffe beschikbaar moet worden gesteld als open data. Griffiers van het Franse College van Beroep voor het bedrijfsleven hadden jaren het register uitgebuit en verdienden daarmee een behoorlijke zakcent. Zij wierpen alles in de strijd om het openstellen ervan te voorkomen. Tevergeefs. Inmiddels is ook in Frankrijk een open dataportaal en een API. En kijk dan ook eens naar Indonesie, Uruguay, Noorwegen, Australie, Roemenie, Belgie of Moldavie.
Tip 5: Voorkom verspilde kosten en tijd via onnodige omwegen
Het zou goed zijn als de onderzoekers nog even naar #ZML kijken waarin Arjen Lubach het nog eens haarfijn uitlegt. Verspil ook geen moeite met een voorbehoud op databankenrecht, zoals beleidsmakers voorstellen in een concept wetsvoorstel. Daar heeft universitair docent Internetrecht dr. mr. Mathieu Paapst al korte metten mee gemaakt. Immers, niet de feitelijke producent van een databank, maar zijn opdrachtgever (de rijksoverheid) moet als producent worden aangemerkt wanneer hij het financiële risico draagt.
Ook omwegen zoals het uitstel van een jaar voordat een activiteit van de Kamer van Koophandel beëindigd kan worden wanneer dat leidt tot ongewenste mededinging met ondernemingen dragen niet bij aan innovatie of marktwerking. Het monopoliseren van publieke data door de Kamer van Koophandel, zoals met z’n handelsregister app, is natuurlijk al een verstoring van de vrije markt en volgens de Reclame Code Commissie een vorm van misleiding van ondernemers en consumenten.
En omdat de vraag niet is of het handelsregister echt open gaat maar hoe en wanneer kun je beter nog even wachten met wetsvoorstellen die innovatie niet bevorderen maar juist tegenwerken. En als de onderzoekers het na dit alles nog wensen, zijn we uiteraard ten alle tijden beschikbaar om het nog eens uit te leggen.