Met het ontsluiten van de financiële data van het Stadsdeel Centrum lanceerde Open State Foundation in 2013 openspending.nl. Wat is er het afgelopen jaar gedaan rond openspending.nl. Een overzicht in vogelvlucht.
In 2013 heeft Open State Foundation een traject gestart waarin meerdere lokale overheden hun financiële informatie ontsluiten en deze in context gebracht wordt door deze data te vergelijken met die van andere overheden. Tussen januari en november 2014 zijn iv3-data van 170 overheden, inclusief 7 stadsdelen, 139 gemeenten (inclusief G4), 11 provincies (Zeeland ontbreekt) en 13 waterschappen ontsloten.
Er is een relatieve verdeling over het hele land, er zijn geen opmerkelijke verschillen waar te nemen in reacties van grote of kleine gemeenten en de politieke samenstelling van een college van B&W, Gedeputeerde Staten of heemraden. Het valt wel op dat juist bij grotere gemeenten en de kleine gemeenten het doorgaans wat langer duurt voordat besloten wordt deze financiële data te ontsluiten. G40 gemeenten hebben vaak wat meer intern overleg nodig en de kleinere gemeenten hebben vaak gebrek aan capaciteit door grote werkdruk. Tussen de verschillende bestuurslagen is er wel verschil. Terwijl een waterschap gemiddeld 5 weken doet over het verstrekken van data, doen gemeenten er 7 weken over. Provincies hebben veel langer de tijd nodig, gemiddeld 14 weken.
Van 403 gemeenten zijn data van 125 gemeenten ingeladen. Dat is eenderde van alle gemeenten in Nederland. De provincie Noord-Brabant loopt met 3 van de 63 gemeenten achter (5%). Dit is te verklaren uit het feit dat deze provincie het laatst is aangeschreven en nog geen herinnering heeft ontvangen. De enige provincie die nu nog op zich laat wachten is Zeeland. In deze provincie zijn 3 van 13 gemeenten ingeladen (23%) en in de provincie Drenthe hebben van de 13 gemeenten slechts 3 gemeenten financiële data als open data ontsloten.
Van 13 gemeenten zijn de gegevens die zijn aangeleverd niet bruikbaar in openspending.nl. Van enkele gemeenten zijn de begrotingsbestanden niet bruikbaar omdat alleen totalen zijn ingevuld zonder uitsplitsing per functie. Ook hebben sommige gemeenten de bestanden in XML-formaat, wat op zich een open standaard is, maar omdat voor openspending.nl de ruwe data wordt gebruikt, om het voor overheden zo eenvoudig mogelijk te maken, is er nog geen functie die het mogelijk maakt om deze XML-bestanden in te laden.
De groei van het aantal overheden dat bereid is iv3 data te ontsluiten is niet onopgemerkt gebleven. Wat veel mensen echter niet weten is dat de data achter Openspending.nl door ons weer beschikbaar wordt gesteld als open data. Inkoopvergelijker is een nieuwe tool die gebruik maakt van deze data.
Het is natuurlijk van belang dat uiteindelijk alle decentrale overheden financieel transparant zijn en financiële data ontsluiten. Omdat decentrale overheden iv3-data normaliter alleen aan het CBS leveren, lijkt het niet meer dan logisch dat het CBS deze data ontsluit. Echter, het CBS is niet de eigenaar van deze data en publiceert het CBS deze data vooralsnog alleen op geaggregeerd niveau.
Doordat Open State Foundation het afgelopen jaar deze data bij gemeenten zelf heeft opgevraagd, staat er relatief weinig in de weg om deze data te ontsluiten. Sinds juli 2014 stelt het CBS al open data beschikbaar via een open data portaal. Aangezien iv3 data meer omvat dan via het CBS op dit moment wordt vrijgegeven, heeft Open State Foundation gepleit voor het vrijgeven van deze ruwe iv3 data door het CBS. Dit heeft geleid dat het CBS momenteel werkt aan de mogelijkheid deze data te publiceren. Wanneer het CBS daartoe overgaat, betekent dat een enorme stap voor openspending.nl.