Gemeentes en provincies moeten er bij hun leverancier van raadsinformatie op aandringen dat hun democratische basisinformatie beschikbaar komt als open data. Dit zijn onder andere stemuitslagen, (video)notulen, schriftelijke vragen, moties, voorstellen tot aan de financiën. Eerder heeft de Open State Foundation een onderzoek uitgevoerd naar de vindbaarheid en beschikbaarheid van deze informatie op provinciale en gemeentelijke websites. De conclusie hiervan was dat de informatie slecht vindbaar was of afwezig. Het aanbieden van deze informatie als open data verhelpt dit probleem en kan de transparantie van de gemeentepolitiek enorm verbeteren.
Door: Tom Kunzler
Wetten, besluiten, verordeningen, agenda’s, verslagen en andere openbare stukken van de Nederlandse bestuursorganen, ofwel democratische basisinformatie, zouden volgens de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) zelfstandig, laagdrempelig en in onderlinge samenhang beschikbaar gesteld moeten worden. Uit onderzoek van de Open State Foundation bleek dat veel gemeentes geen individuele stemuitslagen publiceren, dit maakt het moeilijk om te achterhalen wat de beslissingen zijn van onze volksvertegenwoordigers. Daarnaast is informatie meestal niet in onderlinge samenhang te raadplegen.
Onderlinge samenhang
Onderlinge samenhang houdt het volgende in. Stel ik ben een inwoner van de gemeente Lingewaard en naast mijn huis wil de gemeente een nieuwe sporthal bouwen en ik wil daar meer van weten. Het zou in dat geval prettig zijn als daar gemakkelijk een dossier van te vinden zou zijn, waar ik kan zien welke stukken met het onderwerp te maken hebben en dan het liefst in chronologische volgorde. Zo kan ik als inwoner gemakkelijk achterhalen in welke fase van het besluitvormingsproces de sporthal zich bevindt.
Deze onderlinge samenhangt maakt niet alleen de gemeente transparanter voor haar inwoners, maar ook voor de raadsleden zelf. De gemeente is vanaf dit jaar door de decentralisaties verantwoordelijk voor steeds meer geld, dit vereist een stevigere controle door de raadsleden. Onderlinge samenhang verbetert de informatiepositie van de raadsleden, en maakt het ook nog eens mogelijk de eigen situatie met die van andere gemeentes te vergelijken. Misschien heeft de buurgemeente namelijk wel een innovatieve aanpak van een politiek probleem.
Track record per volksvertegenwoordiger
Als kiezer en als inwoner wil ik kunnen nagaan wat de volksvertegenwoordiger in mijn gemeente of provincie doet. Wat is hun stemgedrag, hoe vaak zijn ze aanwezig, wat waren hun bijdragen en hoeveel van hun moties worden er aangenomen? Open data maakt een persoonlijk track record per partij of volksvertegenwoordiger mogelijk. Dit geeft niet alleen inwoners inzicht in het reilen en zeilen van hun volksvertegenwoordigers, maar ook de pers heeft meer grip op de lokale politiek. De volksvertegenwoordiger kan hiermee zelf zijn prestaties etaleren en spookraadsleden worden makkelijk opgespoord.
Open Besluitvorming
Elke gemeente en provincie biedt informatie momenteel op een andere manier aan. Sommige gemeentes nemen de stemuitslagen op in de notulen, de besluitenlijst of op een aparte pagina. Daarnaast huren de meest gemeentes en provincies een leverancier voor raadsinformatie in om de informatie verder te verwerken. De gemeente en provinciewet verplicht gemeentes momenteel alleen om een besluitenlijst te publiceren, daarbuiten staat het elke gemeente vrij om in het reglement van orde eigen afspraken te maken.
Het publiceren van democratische basisinformatie als open data maakt transparantie en laagdrempelige participatie mogelijk. De onderlinge samenhang kan gerealiseerd worden door uniforme kenmerken (metadatering) aan te brengen op de bestanden. Dit maakt het mogelijk om de raadsinformatie geautomatiseerd te categoriseren en om een track record per raadslid aan te maken evenals de aanpak van een thema te vergelijken met de aanpak in buurgemeentes.
Apps voor de lokale democratie
Het mooiste van open besluitvorming zijn de grenzeloze mogelijkheden, want iedereen kan aan de slag met de data. De data zou gestandaardiseerd beschikbaar gesteld moeten worden en te vinden moeten zijn via nationale open data portalen als data.overheid.nl. Dankzij de metadatering van de bestanden zijn ze geautomatiseerd uit te lezen door computers en kunnen ontwikkelaars eenvoudig apps maken met open besluitvorming. Je geeft ontwikkelaars zodoende de gelegenheid om bottom up apps te maken die de lokale democratie inzichtelijker maken. Denk bijvoorbeeld aan een app die een bericht stuurt wanneer de gemeente spreekt over een voorziening in jouw buurt.
Conferentie `De Digitale Griffie II’
Om inwoners de gelegenheid te geven om goed te begrijpen waar hun volksvertegenwoordigers mee bezig zijn is een verandering essentieel. De huidige wirwar aan systemen en bestanden komt de transparantie van onze democratie niet ten goede.
Dit artikel is een bewerkte versie van een artikel dat eerder in OD Magazine verscheen.