Het internationale Open Government Partnership (OGP) heeft een statement gepubliceerd waarin overheden, maatschappelijke organisaties en fondsen over de hele wereld worden opgeroepen om democratische waarden als transparantie, vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, en gelijke toegang tot informatie juist in deze crisistijd te beschermen.
In de uitgebreide oproep, die door Open State Foundation is mede-ondertekend, staan onder meer de volgende tien aanbevelingen aan overheden:
- Bescherm de onafhankelijke positie van volksvertegenwoordigers. Doe alles wat mogelijk is om ervoor te zorgen dat parlementen hun functie kunnen blijven vervullen, dat ze worden betrokken en geraadpleegd bij besluitvorming rond de pandemie, en dat ze te allen tijde in staat blijven overzicht te houden en hun controlerende taak uit te voeren.
- Zorg voor samenwerking en maatschappelijk toezicht. Ontwikkel een werkwijze waarin gebruik wordt gemaakt van expertise in de samenleving, en faciliteer publiek toezicht op beslissingen die gevolgen hebben voor de gezondheidszorg, rechten en vrijheden, en op de toewijzing van noodfondsen – inclusief kortetermijnmaatregelen en herstelpakketten.
- Publiceer informatie en data over het coronavirus en de crisis proactief. Publiceer situationele data, analytische modellen, wetenschappelijke bevindingen, en de onderliggende rapporten die worden gebruikt bij besluitvorming en de motivering van beslissingen. Ontwikkel een pro-actieve manier om open data te delen, zodat tijdens de pandemie wordt voorzien in de informatiebehoefte van publiek, media, wetenschap en maatschappelijk middenveld.
- Maak alle nood-inkoop transparant. Zorg ervoor dat informatie over aanbestedingen, inclusief noodaankopen, zo snel als redelijkerwijs mogelijk is wordt gedeeld – bij voorkeur op een centrale plek en als open data. Zorg bovendien dat bedrijfsgegevens beschikbaar zijn zodat onderzoeksjournalisten en de waakhonden uit het maatschappelijk middenveld hun werk kunnen doen en kunnen controleren op fraude en corruptie.
- Laat iedereen meekijken met publieke geldstromen. Zorg voor meer transparantie over de bestedingen van publieke middelen bij de aanpak van de pandemie. En praat met alle groepen in de samenleving en het bedrijfsleven over de economische maatregelen.
- Behoud de werking van informatiewetten. Neem maatregelen die ervoor zorgen dat alle wetten die toegang verschaffen tot informatie tijdens de crisis goed blijven functioneren, en dat reactietijden gehandhaafd blijven.
- Garandeer en respecteer de vrijheid van meningsuiting. Bekrachtig de persvrijheid en het recht van journalisten om informatie te zoeken en te verspreiden, net als hun recht om zich vrijelijk te bewegen. De vrijheid van informatie, ook op het internet, moet worden beschermd. En maatregelen om nepnieuws tegen te gaan mogen nooit ten koste gaan van de vrije meningsuiting.
- Versterk de bescherming van klokkenluiders. Maak je hard voor de bescherming van klokkenluiders die voor het publieke belang opstaan om problemen, tekortkomingen, fraude, en corruptie bij aanbestedingen of bij het gebruik van steunmaatregelen aan de kaak te stellen.
- Bescherm de privacy bij alle vormen van tracking. Garandeer dat digitale tracking en surveillance die worden ingezet om de volksgezondheid te beschermen tijdelijk van aard is, periodiek wordt geëvalueerd, voortdurend onder toezicht staat van specialisten en maatschappelijk middenveld die de privacy beschermen, en dat er volledige transparantie is over het gebruik van de data.
- Houd Open Government Partnership-activiteiten in stand. Het is essentieel om zoveel mogelijk lopende initiatieven te handhaven en de open overheid levend te houden. Als het nodig is om actieplannen rond open overheid te herzien, dan moet het maatschappelijk middenveld hier volledig in worden betrokken.
Lees hier het volledige statement van OGP (in het Engels)
Afbeelding: Logo OGP, CC BY 2.0.