Vandaag, een jaar na de aankondiging van minister Kamp van Economische Zaken en de publicatie van een onderzoek waartoe hij de Kamer van Koophandel zelf opdracht voor had gegeven, komen twee subsets beschikbaar van data uit het handelsregister. Bedrijfsnamen of handelsnamen en KvK nummers worden in deze subsets niet gepubliceerd. Daarnaast staat vanaf vandaag de Kamer van Koophandel ondernemers toe om per jaar, uitsluitend via een app van de Kamer van Koophandel maar niet als open data, 30 inzages te krijgen.
Eerste kleine stap
Hoewel dit gezien kan worden als een kleine eerste stap is het aan de Tweede Kamer en de toekomstige regeringspartijen om ervoor te zorgen dat het handelsregister voor iedereen toegankelijk wordt. Het ontsluiten van handelsregisterinformatie als open data is van groot belang voor de economie, handel, innovatie en transparantie. De huidige financieringsvorm van dit ‘openbaar register’, de tarifering per inzage, is een belangrijk obstakel.
Open State Foundation pleit al een lange tijd voor het ontsluiten van het handelsregister als open data. Eerder openbaar gemaakte stukken laten zien dat de uitvoering van het handelsregister door de Kamer van Koophandel meer kost dan handelsregisters in het Verenigd Koninkrijk en Australië, waar de handelsregisters wel ontsloten zijn als open data.
De waarde zit niet in de bijdrage per inzage
Momenteel gebruikt de Kamer van Koophandel het handelsregister als financieringsbron voor andere activiteiten en zijn de kosten die de Kamer van Koophandel toekent aan het handelsregister in vergelijking met andere landen ver boven de marginale kosten.
In landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Australië maar ook in België, Roemenië, Bulgarije, Finland, Noorwegen en Denemarken, is de overheid ervan overtuigd dat de waarde van het handelsregister niet zit in de bijdrage per inzage maar in het volledig openstellen ervan. Het vrij en toegankelijk openstellen van het handelsregister in een machine-leesbare vorm is niet alleen goed voor innovatie, economie, handel en investeringen maar helpt ook bij het aanpakken van belastingontwijking, fraude en terrorisme.
Gesloten handelsregisters zijn duur
Ook de transactiekosten van (her)gebruikers zowel binnen als buiten de overheid zullen dalen aangezien veel data zonder contract en betaling kunnen worden gebruikt. Het hergebruik in toepassingen, nieuwe diensten en dienstverlening leveren economische effecten op en transparantie van bedrijven neemt toe. Dit geldt ook voor de macro-economische effecten door het gebruik van open data. Handelsregisters die gegevens als open data ontsluiten kosten belastingbetalers, ondernemers en de overheid veel minder dan gesloten registers, zoals het handelsregister dat in Nederland wordt beheerd door de Kamer van Koophandel.
Verander het financieringsmodel
Dit vraagt om een herziene visie op het financieringsmodel ten behoeve van de bekostiging van het handelsregister. Het kabinet kan het openstellen van het handelsregister alleen realiseren als ze voornemens zal zijn om dergelijke openbare registers alleen nog publiek te financieren onder voorwaarde dat de gegevens als open data beschikbaar worden gesteld.
Op dit moment betalen burgers en ondernemers twee keer de prijs, een keer via de belastingen en door de prijs die men voor de gegevens betaalt. Bovendien verstoort het monopoliseren van deze publieke informatie door de Kamer van Koophandel de markt. Ze monopoliseert deze informatie waardoor bedrijven, ondernemers en anderen niet ten volle deze openbare gegevens kunnen benutten.
Eerder al was de Algemene Rekenkamer van mening dat er geen helder inzicht is in de kosten en baten van deze basisregistratie, dat de kosten en baten niet evenwichtig over verschillende stakeholders is verdeeld en dat het hanteren van tarieven voor het afnemen van gegevens uit de basisregistraties onnodig drempels opwerpt voor het (her)gebruik van deze gegevens.
Veel ondernemers en zzp-ers zijn voorstander van een open handelsregister. Kosten bij inschrijving en het raadplegen van het handelsregister en spam worden juist als groot irritatie punt gezien. Ook MKB Nederland, VNO-NCW, LTO Nederland en diverse maatschappelijke organisaties hebben zich uitgesproken voor een open handelsregister, gefinancierd uit publieke middelen, zodat iedereen gelijkwaardig vrije toegang heeft tot deze voor de BV Nederland en samenleving als geheel belangrijke publieke informatie.
Moderniseer de Handelsregisterwet
Het Handelsregister moet als basis register authentiek en publiek toegankelijk zijn. Juist het openstellen van de data opent de weg naar innovatie, versterkt de economie en verbetert de handel. De Handelsregisterwet uit 2007 vraagt om modernisering. Recente voorstellen zoals het voorbehoud van de Kamer van Koophandel op de databankenwet zijn inmiddels controversieel verklaard.
Zorgen rond privacy en het misbruik hoeven namelijk een openbaar toegankelijk register niet in de weg te staan. Bezwaren zoals het recht op privacy en de zorgen bij zzp-ers kunnen aan de voorkant worden weggenomen. Daarvoor zal de ontkoppeling van BSN en BTW-nummer eindelijk eens goed geregeld moeten worden en kan het misbruik van adresgegevens met spam reeds worden aangepakt. Niet het feit dat informatie beschikbaar is maar het misbruik ervan, voor bijvoorbeeld spam moet worden aangepakt.
Dit jaar werd in Frankrijk het handelsregister ontsloten als open data. Daar is informatie te vinden over 10 miljoen bedrijven met gemiddeld 10 duizend updates per dag. Laat dit een voorbeeld zijn voor Nederland. In plaats van energie te verspillen met het voorkomen dat handelsregister open gaat, is het aan een nieuwe coalitie om ervoor te zorgen dat het handelsregister voor eens en altijd toegankelijk wordt voor iedereen.