Het Europese Hof van Justitie heeft in de uitspraak van 22 november 2022 een streep gezet door het openbare karakter van UBO-registers in Europa. Ondanks dat het Hof stelt dat publieke toegang tot deze registers niet altijd ongerechtvaardigd is, vormt publiek toegang voor iedereen een te grote inbreuk op de grondrechten van de personen die in het UBO-register staan.
Door de Europese anti-witwasrichtlijn zijn alle Europese lidstaten verplicht om UBO-register te organiseren en openbaar te maken voor het publiek. In deze registers worden de uiteindelijke belanghebbenden van bedrijven – de uiteindelijke eigenaren en degene die zeggenschap heeft – geregistreerd. Op deze manier kan financiële misdaad zoals witwassen en terrorismefinanciering worden bestreden. Het Hof stelt dat deze richtlijn te grofmazig is en niet de juiste balans treft tussen privacy en openbaarheid.
Juist in een tijd waarin corruptie en witwassen wereldwijd toeneemt moet informatie over bedrijven openlijk beschikbaar zijn voor iedereen. Dit geldt ook voor degene die achter deze bedrijven aan de touwtjes trekken. Het internationale bewijs is onomstotelijk: publieke toegang tot deze informatie is fundamenteel voor een gezonde en vitale democratie en economie. Het is de bron voor onderzoek naar witwassen, corruptie, belastingontduiking en terrorismefinanciering. Het is een hoeksteen van een gezond handelsklimaat omdat het bedrijven in staat te controleren met wie ze zaken doen. Daarnaast draagt het bij aan het publiek vertrouwen in de overheid.
Eigenaar zijn van een bedrijf is geen inherente privé-aangelegenheid. Bedrijven ontvangen publiek geld via subsidies, spelen een fundamentele rol in het realiseren van beleid en profiteren van voordelen zoals beperkte aansprakelijkheid. Dit betekent dat bestuurders en eigenaren niet aansprakelijk zijn wanneer het bedrijf schulden krijgt of failliet gaat. Daartegenover staat een stukje transparantie en openheid over het belang van deze eigenaren.
Open State Foundation, samen met 30 andere maatschappelijke organisaties, maakt zich zorgen over de consequenties van deze uitspraak. Daarom hebben we deze verklaring ondertekend. Wij blijven ons de komende tijd inzetten voor publieke toegang tot het UBO-register.