Uit recent onderzoek van de NOS blijkt dat bedrijven data gebruiken uit de Kamer van Koophandel (KvK) om doelgericht zzp’ers te benaderen op Facebook. Kleine ondernemers en zzp’ers zien dan in hun Facebook-account advertenties op basis van hun inschrijving bij de KvK. Door het ontsluiten van het handelsregister als open data wordt de KvK gedwongen tot het beschermen van persoonsgebonden of tot personen herleidbare gegevens.
Open State Foundation bepleit al lange tijd dat het openbare handelsregister volledig publiek gefinancierd dient te worden en dat de data voor eenieder vrij hergebruikt moet kunnen worden. Wat betekent dit voor de privacy van zzp’ers? Dat het handelsregister tot op heden niet vrij toegankelijk is, komt doordat de KvK het handelsregister gebruikt voor de financiering van allerlei (andere) activiteiten en doordat persoonsgegevens van zzp’ers in het handelsregister zijn opgenomen.
Niet privacy maar de financiering is een obstakel
Niet alleen de opname van zzp’ers is een belangrijke drempel voor de vrije toegang tot het handelsregister ook de financiering wordt gezien als een belemmering voor het ontsluiten van het handelsregister als open data. Het handelsregister wordt enerzijds bekostigd door het Ministerie van Economische Zaken met publiek geld en daarnaast wordt de KvK gedwongen zelf inkomsten te genereren met de verkoop van data. Dit is een perverse prikkel en leidt tot een onnodige en onwenselijke situatie. Op dit moment kan iedereen tegen forse betaling toegang krijgen tot alle gegevens in het handelsregister.
Weinig transparantie over de kosten en inkomsten handelsregister
De KvK is zelf weinig transparant over wat de uitvoering van het handelsregister daadwerkelijk kost. Open State Foundation heeft daarom in februari via een Wob verzoek inzage gevraagd in de daadwerkelijke inkomsten en kosten van de uitvoering van het handelsregister. Eerder al was de Algemene Rekenkamer van mening dat er geen helder inzicht is in de kosten en baten van deze basisregistratie, dat de kosten en baten niet evenwichtig over verschillende stakeholders is verdeeld en dat het hanteren van tarieven voor het afnemen van gegevens uit de basisregistraties onnodig drempels opwerpt voor het (her)gebruik van deze gegevens.
Maak het handelsregister open, bescherm zzp’ers
In haar rapport ‘Het handelsregister en open data’ (PDF) stelt de KvK dat ze de informatie niet kunnen ontsluiten vanwege privacy. Echter, in de contra-expertise (PDF) van dat rapport van de de TU Delft wordt echter gesteld dat de KvK daarin uit was gegaan van de meest vergaande variant. Om het ontsluiten wel mogelijk te maken zou de KvK gegevens van het handelsregister kunnen ontsluiten van data die niet rechtstreeks te herleiden zijn tot een persoon, dus zonder eenpersoonszaken en personenvennootschappen. Bezwaren zoals het recht op privacy en de zorgen bij zzp’ers moeten aan de voorkant worden weggenomen. Daarvoor zal ook de ontkoppeling van BSN en BTW-nummers eindelijk eens goed geregeld moeten worden en kan het misbruik van adresgegevens met spam worden aangepakt.
Monopolie van publieke gegevens
Om haar eigen inkomsten veilig te stellen, monopoliseert de KvK de publieke gegevens in het handelsregisgter. Om deze monopolie vast te houden wil de KvK een voorbehoud maken op het databankenrecht. Het handelsregister is echter samengesteld vanuit een wettelijke publieke taak en op basis van een wettelijke aanleverplicht voor ondernemingen. Dat betekent dat het handelsregister op initiatief van, en op kosten van, de overheid zelf tot stand is gebracht. Een voorbehoud van het databankenrecht staat daarom haaks op hetgeen bij de parlementaire behandeling van de databankenwet door de regering is gesteld, dat het beleid er juist op gericht zal zijn te voorkomen dat monopolies ontstaan op het gebruik van informatie die is verzameld vanuit de publieke taak.
Open handelsregisters zijn goedkoper
In landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Australië maar ook in België, Finland, Noorwegen en Denemarken, zijn overheden ervan overtuigd dat de waarde van het handelsregister niet zit in het vragen voor een bijdrage per opgevraagd gegeven maar in het volledig openstellen ervan. Een open handelsregister is belangrijk voor de economie, handel, innovatie en investeringen maar helpt ook bij het aanpakken van belastingontwijking, fraude en terrorisme. Handelsregisters die gegevens als open data ontsluiten kosten belastingbetalers, ondernemers en de overheid veel minder dan gesloten registers, zoals het handelsregister dat in Nederland wordt beheerd door de Kamer van Koophandel. Op dit moment wordt een herziening van de Handelsregisterwet behandeld in de Tweede Kamer. Een unieke kans voor het parlement om zaken voor nu en in de toekomst goed te regelen.