Sinds begin dit jaar is Nederland een dashboard voor de afhandeling van informatieverzoeken onder de Wet open overheid (Woo) rijker. Het dashboard geeft informatie per kwartaal over de afhandeling van Woo-verzoeken door de Rijksoverheid. Het Woo-dashboard werd 23 januari gelanceerd door de Directeur-generaal Digitalisering en Overheidsorganisatie, Eva den Dunnen-Heijblom.
Open State Foundation dringt al jaren aan op goede data over het afhandelen van Wob- en Woo-verzoeken. Overheden, met name de Rijsoverheid, zijn traag met het beantwoorden van de verzoeken en overschrijden notoir de eigen wettelijke termijnen.
Samen met IMI, Instituut Maatschappelijke Innovatie, doet Open State ieder jaar onderzoek naar de afhandeling van Wob/Woo-verzoeken. De rapporten Ondraaglijk Traag (2022, over 2021), Matglas (2023, over 2022) en Blaadjes op het spoor (2024, over 2023) laten oplopende afhandelingstijden zien: gemiddelden bij de ministeries waren respectievelijk 161, 167 en 172 dagen. De wettelijk termijn volgens de Woo is 28 dagen, die met 14 dagen kan worden verlengd “indien de omvang of de gecompliceerdheid van de informatie een verlenging rechtvaardigt”. Het totale maximum van 42 dagen is nog steeds ver verwijderd van de praktijk bij de Rijksoverheid.
Duidelijk inzicht is echter een belangrijke stap in de goede richting. Daarom juicht Open State het Woo-dashboard toe. Tegelijkertijd is het slechts een stap en is er veel ruimte voor verbetering. Hieronder onze tips in het kort:
Maak doorklikken mogelijk
Vanuit het dashboard moet je kunnen doorklikken naar de achterliggende data. Dat is nu nog niet mogelijk. Doorklikken naar de Woo-besluiten zelf lijkt een logische volgende stap.
Maak meer informatie beschikbaar
Er is nu geen additionele informatie, die veel kan zeggen over de Woo-verzoeken, zoals de omvang van de verzoeken/beantwoordingen. Neem die informatie ook op.
Blaas het aantal verzoeken niet op
Volgens het dashboard zijn er in Q1-3 2024 3745 Woo-verzoeken. Dit zijn nieuwe en lopende verzoeken in deze periode. Narekenen vanuit de tabellen laat zien dat van deze 3745 verzoeken er in die periode van januari tot en met september slechts 2321 nieuwe verzoeken binnen zijn gekomen. Dat maakt uit want het lijkt nu alsof er ruim 60% meer verzoeken werden gedaan en dat is relevant in de discussie over de uitvoeringslast van de Woo.
Haal de doorverwijzingen er uit
De categorie “Waarvan afgerond zonder besluit” blijkt een samengesteld begrip: het zijn ingetrokken verzoeken en doorverwezen verzoeken. Een ingetrokken Woo-verzoek betekent een verzoek minder in de totale werkvoorraad, maar een doorverwijzing naar een ander bestuursorgaan is eigenlijk geen uitstroom van het doorverwijzende ministerie. En ook geen instroom van het ontvangende ministerie. Hier ontstaat nu een vertekend beeld van de werkvoorraad en het aantal Woo-verzoeken.
Omdat we niet kunnen zien hoe groot het aantal doorverwijzingen is en hoeveel er ingetrokken zijn, is het effect op het totaal niet goed in te schatten. Maar om een indicatie te geven: Als de helft van de categorie “afgerond zonder besluit” een doorverwijzing is dan wordt het totaal aantal nieuwe Woo-verzoeken 17% hoger gepresenteerd dan het werkelijk is.
Maak een indicator voor de werkvoorraad
Belangrijke informatie voor het monitoren van de afhandeling van Woo-verzoeken door de ministeries is of de werkvoorraad groeit of krimpt per kwartaal. Deze is te maken, maar staat niet op het dashboard. Bij narekenen valt op dat het ministerie van Financiën als enige nu twee kwartalen bezig is om de werkvoorraad te verkleinen en daarmee voorzichtig op de goede weg lijkt.
Gemiddelde afhandeltijd of toch doorlooptijd?
Bij de presentatie van het dashboard werd de uitleg gegeven dat afhandeltijd iets anders is dan doorlooptijd. Bij de afhandeltijd worden opschortingen van de beslistermijn niet meegenomen. De tijd wordt als het ware even stilgezet. In het dashboard staat echter als uitleg: “De afhandeltijd is het aantal dagen tussen de aanvraagdatum van een Woo-verzoek en de dag waarop het besluit is genomen.” Hier worden opschortingen dus niet van de totale tijd afgetrokken. Bij de indicator “Afgerond met besluit binnen beslistermijn” worden het uitstel en de opschorting er wel vanaf getrokken volgens de uitleg.
Los van de verwarring is het verschil voor een verzoeker – burger, journalist, ondernemer, belangengroep, enz. – niet relevant. De verzoeker wil gewoon binnen de wettelijke termijn de informatie waar zij of hij recht op heeft.
Open State Foundation denkt graag verder actief mee met het verbeteren van het Woo-dashboard.