SETUP en Open State Foundation reiken op 23 maart de SOS Tech Awards uit: vier awards voor transparantie en verantwoordelijkheid in de digitale samenleving. Nu zijn ook de genomineerden voor de Glass Box Award en Levende Mussen Award bekend, deze genomineerden hebben het afgelopen jaar bijgedragen aan meer digitale transparantie. Ook zijn de juryleden bekend die beslissen wie met de Black Box Award en wie met de Glass Box Award naar huis gaat.
Nominaties Glass Box Award
Digitale transparantie door middel van open data kan veel maatschappelijke en economische waarde creëren. Met de Glass Box Award spreekt OSF waardering uit voor partijen die in het afgelopen jaar voor meer digitale transparantie hebben gezorgd. De genomineerden zijn:
- Gemeente Amsterdam: voor het starten met de publicatie van een algoritmeregister
De gemeente van Amsterdam is met de creatie van het algoritmeregister genomineerd voor de Glass Box Award. Het Amsterdamse algoritmeregister geeft inzicht in het gebruik van algoritmes bij gemeentelijke dienstverlening. Algoritmes maken steeds meer deel uit van het dagelijks leven, zo ook voor de gemeente om haar taken efficiënt uit te voeren. Door middel van het gebruik van algoritmes, die gebaseerd zijn op data, kunnen zaken geautomatiseerd worden of uit een grote bulk informatie de juiste gegevens worden gehaald. Zo geeft het algoritmeregister bijvoorbeeld aan dat algoritmes gebruikt worden om te weten waar in de stad het druk is, bij parkeercontrole en om de maatregel om 1,5 meter afstand te houden te monitoren.
Transparantie over het gebruik van algoritmes is belangrijk en moet open en controleerbaar zijn. Dit algoritmeregister sluit nauw aan bij de Rijksambitie om ook op nationaal niveau transparantie over, en controle op, algoritmen te bevorderen. Door de werking van algoritmes begrijpelijk uit te leggen en de toepassing ervan kenbaar te maken laat de gemeente Amsterdam zien dat ze met het algoritmeregister burgers toegang verleent tot begrijpelijke en actuele informatie over algoritmes en hoe dit hun leven beïnvloedt. Samen met Helsinki is Amsterdam de eerste stad die een eigen algoritmeregister heeft ontwikkeld. Het register is in ontwikkeling en bevat daarom nog niet alle algoritmes die de gemeente gebruikt; dit moet nog verder ontwikkeld worden.
- Bart Snels & Steven van Weyenberg: voor het indienen van de Wet open overheid en hun inzet op dit beleidsterrein
Op 26 januari stemde de Tweede Kamer in met de Wet open overheid (Woo), het initiatiefwetsvoorstel van de leden Bart Snels (GroenLinks) en Steven van Weyenberg (D66). Het wetsvoorstel heeft als doel overheden en semi-overheden transparanter te maken en daarmee openbaarheid van publieke informatie te bevorderen. Hierin ligt toegang tot publieke informatie als recht van burgers verankerd, bijdragend aan de democratische rechtsstaat en openheid van de Nederlandse overheid.
De initiatiefnemers hebben na een lang beleidstraject waarbij veel maatschappelijke organisaties betrokken zijn geweest een meerderheid voor het wetsvoorstel in de Kamer weten te bewerkstelligen. Daarnaast grepen Snels en Weyenberg de maatschappelijke verontwaardiging rondom de toeslagenaffaire meteen aan om ook de Woo aan te scherpen. Hiermee bewijzen zij actief bij te dragen aan een open overheid en zich hard te maken voor het openbaar maken van overheidsinformatie en hergebruik van open data te stimuleren.
Onderdeel van de Woo is ook een adviescollege dat zal toezien op de informatiehuishouding van het Rijk waardoor overheidsorganisaties (ministeries, maar ook gemeenten, provincies en waterschappen) gestimuleerd worden om dit op orde te brengen. Daarnaast worden persoonlijke beleidsopvattingen (zij het in geanonimiseerde vorm) openbaar gemaakt, en wordt de publieke informatie verzameld op één platform. Dit verbetert de documentatie van open data en het hergebruik van data.
- RIVM: Voor het meten, berekenen en modelleren van stikstofcijfers en daarmee actief bij te dragen aan de maatschappelijke en economische waarde van open data
Met de pagina “Stikstof meten, berekenen en modelleren” geeft Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gedetailleerde informatie over de kwaliteit van lucht, water en bodem. Daarvoor meet, berekent en modelleert het RIVM gegevens op basis van open data en legt deze haarfijn uit met behulp van infographics, video’s en hyperlinks. Hierdoor draagt het RIVM actief bij aan de maatschappelijke en economische waarde van open data. De uiteindelijk gemaakte berekeningen worden gepubliceerd in rapporten, kaarten, grafieken en in instrumenten. Dit stimuleert hergebruik van de data waardoor beleidsmakers of vergunningverleners zelf berekeningen kunnen maken.
Het RIVM heeft in heel Nederland meetpunten ingericht met professionele apparatuur om bijvoorbeeld stikstofoxiden in de lucht te meten. De meetgegevens zijn openbaar en worden beschikbaar gesteld via de meetnetten van de Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit, Meetnet Ammoniak in Natuurgebieden en Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid. Door dit te publiceren als open data kunnen overheidsorganisaties, bedrijven en burgers de gegevens inzien en hergebruiken voor hun eigen doeleinden. Daarnaast is het RIVM transparant over de toegepaste berekeningen en rekenmodellen en hoe deze gecontroleerd worden; ook dit rekenmodel is openbaar beschikbaar.
Black Box en Glass Box Awards jury
De onafhankelijke jury die zich beraadt over de uiteindelijke winnaars van de awards bestaat uit:
Dhr. Alex Brenninkmeijer- lid van de Europese Rekenkamer en faculteitshoogleraar Institutionele aspecten van de rechtsstaat.
Dhr. Ruben Brave – Managing partner Entelligence
Dhr. Jelle Prins – co-founder https://operator.exchange
Mvr. Piek Visser-Knijff – onafhankelijk data-ethicus
Op dinsdag 23 maart 2021 om 19:30 uur reiken SETUP & Open State de SOS Tech Awards uit via een livestream vanuit de centrale Bibliotheek Utrecht. De livestream is te zien via sostechawards.nl / youtube.com/SetupUtrecht.