Het Nederlandse ministerie van Defensie deelt minder open data dan de defensieministeries in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, zo blijkt uit vergelijkend onderzoek.
Met het optreden van Nederland in de casus-Hawija nog vers in het geheugen, laten de resultaten van onderzoek Max de Kok een teleurstellend beeld zien. De Kok deed de afgelopen maanden in het kader van zijn masterscriptie samen met Open State Foundation onderzoek naar de transparantie van Defensie in de drie landen.
Het Nederlandse Ministerie van Defensie publiceert nauwelijks in open (machine-leesbaar) formaat en is minder transparant op het gebied van inkoopdata. Het Verenigd Koninkrijk blinkt uit met open data in verschillende beleidsdomeinen, terwijl in de Verenigde Staten een meer wisselvallig beeld is te zien.
Hoe ministeries van Defensie score op open data
Transparantie bij Defensie is belangrijk. Het werk van Defensies gaat immers om mensenlevens, maar de defensiesector blijkt ook een van de meest corruptie-gevoelige sectoren, ook in Westerse landen (bron). Juist daarom is het van belang dat het ministerie zorgvuldig verantwoording aflegt over haar activiteiten, en zich controleerbaar opstelt. Een belangrijke manier om hier invulling aan te geven is het delen van open data.
De resultaten uit het onderzoek laten zien dat Defensies meer data delen in ministerie-brede beleidscategorieën. Dit gaat om typen informatie die ook andere ministeries delen. In zowel het Verenigd Koninkrijk als de Verenigde Staten, wordt bijvoorbeeld inkoopdata gedeeld door Defensie, meestal vanaf een bedrag van 25.000 dollar.
In Nederland deelt Defensie alleen data over met welke organisaties contracten zijn afgesloten, zonder specifieke bedragen te delen. Ook is de open-format begroting data in Nederland niet up-to-date, waar dit in de andere twee landen wel het geval is.
Categorieën
In defensie-specifieke beleidscategorieën, zoals informatie over het militair personeel en de activiteiten van de krijgsmacht, scoren alle drie Defensies in het algemeen slechter op het delen van open data. Het Verenigd Koninkrijk is een positieve uitzondering door informatie consequent in open format te delen. In Nederland wordt veel informatie wel gedeeld in rapportages en beleidsdocumenten, maar vaak niet in open-data format. Dit leidt tot een zwakkere score.
In de Verenigde Staten is daarentegen veel aandacht voor data over Veteranen, waarvoor een speciaal open data portal is opgesteld. Alle resultaten zijn in de tabel samengevat en kan variëren in vijf categorieën voor elke beleidscategorie: zeer zwak (–), zwak (-), redelijk (+-), sterk (+), heel sterk (++). Meer informatie over hoe de scores precies tot stand zijn gekomen is te vinden in de master thesis (zie link onderaan de stuk).
Succesfactoren
Uit het onderzoek blijkt ook wat het succes van open data kan verklaren. De invloed van drie institutionele factoren op open data transparantie werd onderzocht: beleid en strategie, wetgeving en de vormgeving van de organisatie. Uit het onderzoek blijkt dat de Verenigde Staten uitblinkt in wetgeving, terwijl beleid en de vormgeving van de organisatie sterker is georganiseerd in het Verenigd Koninkrijk.
Zo blijkt ook dat verschillende institutionele factoren belangrijk zijn naarmate de sensitiviteit van de data hoger is. Sterke wetgeving leidt tot veel open data in ministerie-brede beleidscategorieën (zie VS), terwijl sterk beleid en de aanwezigheid van nationale coördinatie belangrijk is bij defensie specifieke beleidscategorieën (zie VK). In Nederland blijven de scores op institutionele factoren achter op de andere twee landen, wat ook verklaart waarom zij minder goed scoren als het gaat om delen van open data.
Lessen voor Nederland?
Het onderzoek laat zien dat het Verenigd Koninkrijk uitblinkt in open data door een beleid op te stellen waarbij gebruikers worden betrokken. Ook blijkt een sturende nationale autoriteit meer transparantie en verantwoording bij Defensie af te dwingen. Zo zijn alle ministeries in het Verenigd Koninkrijk verplicht om data in ieder geval in ODS (open) format te publiceren.
Dit is een rol die het ministerie van Binnenlandse Zaken in Nederland ook op zich kan nemen. Het ministerie van Defensie in Nederland deelt een aanzienlijke hoeveelheid informatie in rapportages, maar vaak nog niet open format. Ter inspiratie zijn daarom twee typen data beschreven waarop Nederland snel beter op moet kunnen presteren.
- Data over militair personeel. De personeel rapportages van het Nederlandse Ministerie van Defensie staat vol met informatie over de personele ontwikkelingen, man/vrouw verhoudingen, diversiteit en het welzijn van militairen. Soortgelijke informatie kan ook in open format worden gedeeld, zoals in het Verenigd Koninkrijk. Hier zijn vele open datasets te vinden op het gebied van personeelsontwikkelingen, diversiteit en de gezondheid/welzijn van militairen.
- Het Nederlandse Ministerie van Defensie deelt wel inkoopdata via data.overheid.nl maar is daarbij niet transparant over de bedragen van de contracten. Deze data is wel beschikbaar in zowel de VS als het VK.
Afbeelding van skeeze